
مدیریت پروژه ساختمانی
مدیریت پروژه ساختمانی یک فرآیند پیچیده است که مستلزم دانش و مهارت در زمینههای مختلف از جمله مهندسی، ساخت و ساز، مدیریت و مالی است.
به چه معناست که یک مدیر ساخت و ساز باشید؟
اولین چیزی که باید مد نظر داشته باشید این است که روزهای معمولی برای مدیران ساخت و ساز وجود ندارد. یک روز ممکن است با سهامداران مذاکره کنید و سپس باید در محل پروژه حضور داشته باشید و علل تاخیر پروژه را ارزیابی و بررسی کنید. با توجه به این توصیفات، مهمترین وظایف یک مدیر ساخت و ساز عبارتند از:
- برنامهریزی،
- سازماندهی،
- زمانبندی،
- رهبری،
- کنترل و اتمام پروژه استخدام و مدیریت کارگران و کارکنان آمادهسازی و
- انعقاد بودجه به حداکثر رساندن منابع فیزیکی و انسانی موجود
- همکاری با معماران و مهندسان برای بهینهسازی محصول نهایی
- مذاکره قرارداد و نمایندگی از شرکت حفظ امنیت کارگران
مدیر پروژه ساختمانی چه کسی است
مدیر پروژه، فردی است که در پروژه نقش حیاتی ایفا میکند. معمولاً نقش مدیر پروژه توسط یک پیمانکار یا مالکی که پروژههای داخلی را مدیریت میکند و یا حتی در برخی موارد یک مدیر ساخت و ساز اختصاصی انتخاب میشود. مدیر پروژه با استفاده از نرمافزار مدیریت پروژه، در تلاش است تا پروژه را به بهترین شکل ممکن مدیریت کند.
هدف اصلی مدیر پروژه این است که کل فرآیند ساخت و ساز را طبق برنامه، با بودجه تعیین شده و در زمان مقرر به اتمام برساند. در واقع، مدیریت پروژه مسئول حفظ یک برنامه فشرده، تخصیص منابع، جلوگیری از پراکندگی و بینظمی و البته کنترل بودجه است.
نکتهای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که تضمین کیفیت، مهمترین تعهد مدیریت پروژه است
تفاوت های وظایف مدیر پروژه ساختمانی و پیمانکار عمومی
در حالی که دو اصطلاح “مدیر ساخت و ساز” و “پیمانکار عمومی” اغلب به صورت متقابل استفاده میشوند، بین آنها تفاوتهای قابل توجهی وجود دارد. معمولاً مدیران ساخت و ساز درگیر پروژهای هستند که از آغاز تا پایان به آنها سپرده شده است. آنها در حین انتخاب پیمانکار عمومی و معماران، در برنامهریزی اولیه نیز به کارفرما کمک میکنند.
به علاوه، مدیر ساخت و ساز مسئولیت نظارت بر کیفیت کار، رعایت استانداردهای ایمنی، و همچنین رفع مشکلاتی که در طول پروژه پیش میآید را بر عهده دارد. او همچنین میتواند نقش مهمی در ارتباط با سهامداران و ذینفعان دیگر پروژه ایفا کند.
به طور کلی، مدیر ساخت و ساز یک نقش مهم و جامع در تمامی مراحل پروژه ساختمانی ایفا میکند و از آغاز تا پایان پروژه، با تمام جوانب آن در تماس است.

برخی از وظایف کلیدی یک پیمانکار عمومی عبارتند از:
- نظارت بر فعالیت پیمانکاران زیرمجموعه
- تدوین پروتکلهای ایمنی محیط کار
- درخواست مجوز و پروانه ساختمان
- بررسی شرایط کلی یک پروژه
- دفع زبالههای ساختمانی
- مدیریت کارکنان در محل ساخت و ساز
- نظارت بر گزارشهای روزانه ساخت و ساز
- تماس با مالک پروژه و مدیر پروژه ساختمانی
چگونه به یک مدیر ساخت و ساز تبدیل شوید؟
وظایفی که یک مدیر ساخت و ساز باید انجام دهد، قطعاً فراتر از تیک زدن چک لیستها است. یک مدیر ساخت و ساز خوب باید دارای دانش کافی در مورد استانداردهای ساختمان سازی و مهندسی سبز باشد و همچنین به نرمافزارهای صنعتی مسلط باشد. باید توجه داشت که تجربه کاری به تنهایی کافی نیست و همانطور که در بالا اشاره شد، مدرک تحصیلی نیز اهمیت دارد.
از مهارتهایی که مدیران پروژه باید داشته باشند میتوان به آمار، ریاضیات، معماری، و فن آوری اطلاعات اشاره کرد. همچنین داشتن مهارتهایی مانند طراحی، برنامهریزی، اجرای قوانین ساخت و ساز به درستی، زمانبندی و تخمین هزینه برای آنها میتواند یک مزیت باشد. مدیران ساخت و ساز باید دارای مهارت ارتباطی خوبی باشند و توانایی کار با افراد متنوع و مختلف را داشته باشند. یک تیم ساختمانی از نقشهای متنوعی تشکیل شده و از آنجا که پروژههای ساختمانی معمولاً دارای زمان محدودی هستند، داشتن مهارت چند وظیفهای برای مدیران پروژه یک الزام است.
مسئولیتهای مدیر پروژه ساختمانی
مجموعهای از کارهایی که یک مدیر ساخت و ساز باید انجام دهد عبارتند از:
- مدیریت کیفیت: یکی از مهمترین مسئولیتهای مدیر ساخت و ساز این است که تضمین کند هر فرد کار خود را با بالاترین کیفیت انجام میدهد و اشتباهات را به حداقل میرساند.
- مدیریت هزینه: یک مدیر ساخت و ساز کارآمد همیشه بر هزینهها نظارت دارد و هنگامی که مسائل و مشکلات غیرمنتظره پیش میآیند، تغییرات لازم را اعمال میکند و آنها را مدیریت میکند. مدیریت امنیت: مدیران ساخت و ساز مسئولیت دارند که خطرات ایمنی احتمالی را از محیط کار حذف کنند.
- مدیریت قرارداد: یک مدیر ساخت و ساز باید تضمین کند که تمامی شرایط قرارداد با هم مطابقت دارند و تمامی طرفها از این قرارداد راضی هستند. علاوه بر این، مدیران ساخت و ساز باید تمامی اعضای تیم را در مورد پروژه آگاه کنند. این اعضا شامل کارفرماها، معماران و یا پیمانکاران و… میشوند و اگر مشکلی پیش بیاید، مدیر باید به سرعت برای حل آن اقدام کند.

فازهای مدیریت پروژه ساختمانی
مدیریت پروژه را میتوان به قسمتهای مختلف و متنوع تقسیم بندی کرد. هر قسمت میتواند در موضوع کلی پروژه اثربخش باشد. برجستهترین فازهای مدیریت پروژه ساختمانی شامل
- طرحریزی و توسعه
کار مهمی که قبل از آغاز یک پروژه ساختمانی باید انجام شود، بررسی امکان اجرای پروژه است. افرادی که پیشنهاد مدیریت یک پروژه ساختمانی را دریافت میکنند، باید این سوال را از خود بپرسند که آیا این پروژه در زمان معین و با بودجه تعیین شده قابل اجرا است یا نه! بنابراین، بر اساس پاسخ به این سوال، میتوانند پاسخ مثبت یا منفی ارائه دهند.
همانطور که میدانید، یکی از بدترین اتفاقاتی که میتواند در یک پروژه رخ دهد، توقف پروژه پس از شروع آن است. این موضوع میتواند هزینه بسیار برای پیمانکاران و کارفرمایان به همراه داشته باشد. هرچه پیشرفت پروژه بیشتر باشد و سپس متوقف شود، قطعاً هزینههای پروژه افزایش مییابد.
- طراحی پروژه طراحی
پروژه یکی از مراحل حیاتی مدیریت پروژه ساختمانی است.
پس از مرحله برنامهریزی و توسعه، پروژه در حال پیشرفت است. در فاز طراحی، با توجه به جدول زمانی و هزینهها، سبک معماری انتخاب میشود و طرحهای متنوعی آماده و ارائه میشوند تا طرحها تکامل یابند و در نهایت طراحی نهایی پروژه انتخاب و اجرا میشود.
طرح نهایی باید نقشهها و جزئیات نهایی پروژه را به طور کامل برای مدیران پروژه و سرمایهگذاران نمایش دهد.
- روند پیش از ساخت
مرحله سوم در مدیریت پروژه ساختمانی، اجرای فعالیتها و روندهای قبل از ساخت پروژه است.
به طور کلی، روند پیش از ساخت شامل مجموعهای گسترده از وظایف حیاتی است که یک برنامه را برای ساخت پروژه ایجاد میکنند. در واقع، این مرحله یا گام در این فرآیند تعیین میکند که چه کاری، توسط چه فردی، چگونه و در چه زمانی و با چه میزان بودجه یا هزینهای انجام میشود.
اگر این فرآیند پیش از ساخت پروژه به خوبی انجام شود و افراد به این برنامه پایبند باشند و بتوانند نقشهای خود را به بهترین شکل ممکن اجرا کنند، پروژه میتواند در زمان مقرر و با بودجه تعیین شده به پایان برسد.
یکی از بخشهای مهم فرآیند پیش از ساخت پروژه ساختمانی، ارزیابی ریسک و برنامهریزی اضطراری است. به طور کلی، با پیش ساخت پروژه ساختمانی، کارها و وظایف در طول ساخت و ساز پیش میروند، اما در بیشتر موارد به دلیل عوامل خارج از کنترل شما از مسیر خارج میشوند.
بنابراین، مدیران و سهامداران باید تمام این عوامل را در نظر بگیرند و برای آنها راه حل بیابند. تمام این راه حلها در مرحله پیش ساخت و توسط مدیریت پروژه ساختمانی انجام میشود.
به جز موارد ذکر شده، تامین نیازهای پروژه و شروع ساخت و ساز به عنوان پنج گام یا مهمترین مراحل مدیریت پروژه ساختمانی یاد میشود.
چندین مبنای مدیریت پروژه ساختمانی
مدیریت پروژه شامل چندین مبنای کلیدی است که این مبانی عبارتند از:
تفکر و تحقیق، تشخیص و برنامهریزی پروژه، مشخص کردن وظایف و تکمیل جزئیات طرح ساخت و ساز، در کنار این مبانی کلیدی باید مورد توجه باشد تا به شما به عنوان مدیریت پروژه کمک موثری بکند.
مهارتهای تکمیلی مهارتهای رهبری مدیران ساخت و ساز
مجموعهای از خصوصیات هستند که آنها را در تعامل با کار و کارفرما حفظ میکند. در یک تحقیق انجام شده در دانشگاه Uyo، مشخص شد که اگر مدیران ساخت و ساز از مهارتهایی استفاده کنند که تکمیل کننده مهارتهای رهبری هستند، به موفقیت بیشتری دست مییابند. مهارتهایی مثل:
- ارتباطات موثر: این مهارت یکی از مهمترین مهارتهای مدیر پروژه است. زیرا افرادی که دارای ارتباطات ضعیفی هستند، نمیتوانند اهداف را به طور واضح برای زیردستان خود توضیح دهند.
- دسترسی: مدیران ساخت و ساز باید همیشه در مواقع ضروری قادر به پاسخگویی باشند و خود را با شرایط پیشبینی نشده در فرآیند کار مثل تغییرات آب و هوایی تطبیق دهند.
- هوش: مدیران ساخت و ساز باید توانایی ایجاد اعتماد در افراد تابع را داشته باشند. اینکه مدیران پروژه قادر باشند نشان دهند که چگونه تصمیمات گرفته میشوند – مثلاً چرا از این مواد استفاده شده – بازده و محبوبیت آنها را افزایش میدهد. توانمندی: این مهارت مهمترین مهارتی است که یک مدیر پروژه باید داشته باشد. اینکه یک مدیر بتواند کار خود را به خوبی انجام دهد بسیار مهم است.
بسیاری از مهارتهایی که برای مدیران پروژه در نظر گرفته میشود باید در مدیران ساخت و ساز نیز وجود داشته باشد و این مهارتها بین آنها مشترک است. مهارتهایی از جمله عملگرایی، همدلی و اقتدار.